Alles over de placenta

Tijdens de zwangerschap gaat het veel over je groeiende buik en je baby. Maar de placenta? Die blijft vaak een beetje onderbelicht. Zonde eigenlijk, want dit tijdelijke orgaan speelt een hoofdrol tijdens je zwangerschap. In deze post lees je wat de placenta precies doet, waarom het slim is om het doorknippen van de navelstreng even af te wachten en over de geboorte van de placenta.

Wat is de placenta eigenlijk?

De placenta is een tijdelijk orgaan dat zich aan de binnenkant van je baarmoeder nestelt. Het ontstaat uit dezelfde bevruchte eicel als je baby en groeit mee met je zwangerschap. Best bijzonder dus! De placenta zorgt ervoor dat je baby via de navelstreng zuurstof en voedingsstoffen binnenkrijgt en afvalstoffen weer afvoert. Daarnaast maakt de placenta hormonen aan die je zwangerschap ondersteunen, zoals progesteron en oestrogeen.

Vanaf ongeveer week 12 neemt de placenta de hormoonproductie over van het 'gele lichaam' (dat is een klein tijdelijk structuurtje dat ontstaat in de eierstok na de eisprong. Het maakt in het begin van je zwangerschap belangrijke hormonen aan om die op gang te houden, totdat de placenta die taak overneemt). Daarnaast fungeert de placenta als filter tegen sommige schadelijke stoffen, al werkt dat niet voor alles (bijvoorbeeld alcohol, nicotine en sommige medicijnen).

De geboorte van de placenta: meer dan een bijzaak

Je baby is geboren — een magisch moment! Maar de bevalling is dan nog niet helemaal klaar. Er volgt nog een laatste deel: de geboorte van de placenta, ook wel het nageboortetijdperk genoemd.

De placenta laat meestal los binnen 5 tot 40 minuten na de geboorte (in bijna 90% van de gevallen). Dat gaat vanzelf als je baarmoeder goed samentrekt. Soms is er wat hulp nodig. Het is een belangrijk moment voor een veilige afronding van de bevalling.

Uitkloppen van de navelstreng: even wachten loont

Eén van de keuzes die je rond dit moment kunt maken, is of je de navelstreng direct laat doorknippen of even wacht. 'Uitkloppen' betekent dat je wacht tot de navelstreng is uitgeklopt — dus tot er geen bloed meer doorheen stroomt. In die tijd stroomt er nog zo'n 30% extra bloed van de placenta naar je baby. En dat is niet niks.

Waarom wachten goed is:

• Je baby krijgt een hogere ijzervoorraad mee, wat goed is voor de hersenontwikkeling en helpt tegen bloedarmoede.

• De overgang naar zelfstandig ademen verloopt vaak soepeler.

• De kans op ademhalingsproblemen of infecties wordt kleiner.

  
  

Nog maar weinig zorgverleners knippen de navelstreng meteen door, dat beleid staat steeds meer ter discussie in de reguliere zorg. De voordelen van even wachten zijn duidelijk en worden door onderzoek bevestigd. Voor jou als moeder maakt dat wachten meestal weinig uit, tenzij er een medische noodzaak is om snel te handelen.

Placentabeleid: actief of afwachtend

Na de geboorte van je baby zijn er grofweg twee manieren waarop zorgverleners omgaan met de geboorte van de placenta:

Actief beleid: je krijgt na de geboorte een injectie met synthetische oxytocine. Dit hormoon zorgt ervoor dat de baarmoeder samentrekt en de placenta sneller loslaat. Soms helpt de verloskundige mee door te duwen op je buik.

Afwachtend beleid: er wordt rustig gekeken of je lichaam het zelf regelt. Door bijvoorbeeld borstvoeding te geven, komt je eigen oxytocineproductie op gang en kan de placenta ook zonder extra hulp loslaten.

In Nederland wachten de meeste zorgverleners ongeveer 10 tot 30 minuten op de spontane geboorte van de placenta, voordat ze eventueel overgaan op het toedienen van synthetische oxytocine. Wel wordt een actief beleid, waarin meteen een injectie wordt toegediend, steeds gangbaarder. Vroeger werd er langer gewacht, maar in de laatste decennia is er een ontwikkeling gaande waarin er steeds eerder wordt ingegrepen. Op sommige plekken vind je nog wel zorgverleners die zich er comfortabel bij voelen om bijvoorbeeld 60 minuten te wachten, mits de moeder geen verhoogde kans op een fluxus (overmatig bloedverlies - meer dan 1000 ml) heeft.

Hoe zit het met synthetische oxytocine?

Actief beleid met oxytocine is op veel locaties de standaard geworden, maar dat betekent niet per se dat het ook nodig is. Het is goed om je af te vragen of het in jouw situatie wel echt een meerwaarde heeft.

Voordelen van actief beleid:

• Minder risico op overmatig bloedverlies bij sommige vrouwen.

• Het proces verloopt voorspelbaar en snel.

  
  

Maar er zijn ook nadelen:

• Oxytocine kan bijwerkingen geven, zoals misselijkheid, verhoogde bloeddruk en krampen.

• Het kan de natuurlijke hormoonbalans verstoren, wat invloed heeft op het eerste contact met je baby en het op gang komen van borstvoeding.

• Er bestaat een klein risico dat er restjes van de placenta in je baarmoeder achterblijven.

• En sommige vrouwen ervaren het moment als gehaast of alsof ze de regie kwijt zijn.

  
  

Voor gezonde vrouwen met een normale bevalling blijkt een afwachtend beleid vaak net zo veilig — mits er goed wordt opgelet.

Natuurlijke manieren om de placenta te helpen geboren worden

Als je kiest voor een afwachtend beleid, zijn er ook zachte, natuurlijke manieren om je lichaam te ondersteunen bij het loslaten van de placenta. Deze methoden zijn eenvoudig, veilig en sluiten goed aan bij het natuurlijke verloop van je baring:

• Rust en stilte: Een rustige, ontspannen sfeer helpt je lichaam om oxytocine aan te maken — het hormoon dat zorgt voor samentrekkingen van de baarmoeder.

• Gedimd licht: Fel licht kan een rem zetten op de natuurlijke hormoonproductie. Gedimd licht bevordert ontspanning en bevordert het loslaten van de placenta.

• Direct huid-op-huidcontact: Je baby tegen je aan houden stimuleert je lichaam om oxytocine aan te maken.

• Aanleggen aan de borst: Het zuigen aan de tepel zorgt voor een natuurlijke golf oxytocine.

• Warm blijven: Kou zorgt voor spanning in het lichaam, terwijl warmte helpt om te ontspannen. Een deken of kruik kan helpen.

  
  

Deze ' kleine' dingen kunnen echt het verschil maken tussen ingrijpen of een natuurlijke afronding van je baring!

Bespreek het vooraf

Het is jouw lijf en jouw bevalling, dus het is belangrijk om te weten wat er mogelijk is. Praat erover met je verloskundige of arts, bij voorkeur al van tevoren. Een paar handige vragen om te stellen:

• Welk beleid hebben jullie op het gebied van navelstreng doorknippen en de geboorte van de placenta?

• Kan ik kiezen voor uitkloppen en afwachtend beleid?

• Wanneer is actief ingrijpen volgens jullie echt nodig?

  
  

Neem jouw voorkeuren op in je geboortewensen. Zolang jij en je baby het goed doen, is het heel zinvol om op het natuurlijke proces te vertrouwen — ook in deze laatste fase.

Tot slot

De placenta is geen bijzaak. Het is een fantastisch orgaan dat negen maanden lang voor je baby heeft gezorgd. De geboorte van de placenta mag dus ook met aandacht gebeuren. Welke beslissingen je omtrent het beleid ook neemt: zorg dat je weet wat er gebeurt en waarom. Rust, regie en duidelijke keuzes maken ook dit stukje van de geboorte prettiger.